Mulholland Drive

Fans kennen ongetwijfeld het moeizame productieproces van 'Eraserhead', Lynch' illustere debuutfilm uit 1977. Een relaas van ellenlange onderbrekingen van de opnamen wegens geldgebrek (tussen twee opeenvolgende shots - van een opengaande en dichtslaande deur - zou naar verluid meer dan een jaar zitten), van een regisseur die bijkluste als krantejongen om zijn volgende scènes te kunnen inblikken, die temidden van de kale, industriële fabriekssets woonde en er zelfs sliep, en van de productietijd die uiteindelijk opliep tot 5 jaar.

Meer dan twintig jaar en acht films en een televisieserie later zou men denken dat Lynch het gemakkelijk heeft om zijn ideeën op pellicule te krijgen; het scheelde echter geen haar of zijn 9de magnus opus was er nooit gekomen.

Van een film was er aanvankelijk zelfs totaal geen sprake. Die kwam er pas nadat televisiezender ABC (de sponsor van Twin Peaks) Lynch' pilot voor een nieuwe serie had geweigerd wegens te traag, te somber, te bizar en het project verloren leek. Tenminste, tot het Franse Canal + twee jaar geleden de aflevering te zien kreeg en Lynch prompt aanbood er een film van te maken. Aanvankelijk stond Lynch erg twijfelachtig tegenover dit aanbod; hoe kon hij uit een project dat voor televisie was geschapen en bedoeld om de kijker week na week dieper in een unieke wereld onder te dompelen, een volwaardige film destilleren?

Een antwoord vond hij uiteindelijk door het hele gegeven vanuit een totaal andere invalshoek te benaderen. Vervolgens kocht Canal + de rechten op, verdubbelde het budget en gaf Lynch carte blanche. Die filmde voor 50 minuten aan nieuwe scènes, herstructureerde en hermonteerde het geheel, dook met huiscomponist Angelo Badalamenti opnieuw de Praagse geluidsstudio (die van 'Lost Highway') in voor een diepere, rijkere score en trok met zijn film naar Cannes, waar zijn inspanningen werden beloond met de Prijs voor de Beste Regie.

De vraag die, deze voorgeschiedenis indachtig, op ieders lippen brandt is of de uiteindelijke film lijdt onder deze transformatie. Laat ons beginnen met op te merken dat de televisuele oorsprong hier en daar inderdaad merkbaar is; de beeldverhouding van 1:85/1 respecteert het televisiekader, en dat is vrij ongewoon voor Lynch, die doorgaans in scope (2:35/1) filmt. Er is de episodische structuur (een drietal verhaallijnen lopen parallel), de scènes zijn korter (minder bravourestukjes zoals de slaapkamersequentie in 'Blue Velvet'), de close ups veelvuldiger.

Deze televisieconventies doen echter geen afbreuk aan de totaliteit, integendeel; Lynch wendt ze net aan om onze betrokkenheid te verhogen. De emotionele impact is er des te groter door. In combinatie met een magnifieke score, somptueuze fotografie van Peter Deming (die van 'Lost Highway' en 'Evil Dead') en een trance-veroorzakende montage van Mary Sweeney (Lynch' echtgenote) wordt 'Mulholland Drive' dan ook met voorsprong de meest hypnotiserende ervaring van het afgelopen jaar.

'Mulholland Drive' is het beste portret van Hollywood sinds 'Chinatown'. Lynch graaft met zijn nieuwste erg diep in de Amerikaanse film- en televisiecultuur. Voor cinefielen en filmhistorici is het dan ook een must de talrijke referenties ('Gilda', 'Sunset Boulevard') te ontleden. Gedurende twee-en-een-half uur - die voorbij vliegen - volgen we de lotgevallen van twee vrouwen in Los Angeles. De ene - zwartharige - lijdt aan geheugenverlies ten gevolge van een auto-ongeluk en de andere - een blondine - is naar Hollywood afgezakt op zoek naar roem en rijkdom.

Om de verwondering en de prikkeling van het mysterie te bewaren is verder vertellen, indien dat zowieso al mogelijk zou zijn, beslist af te raden. Liefhebbers hoeven alvast niet te vrezen want alle elementen van de klassieke Lynch, inclusief Michael J. Anderson (de dwerg uit 'Twin Peaks') als Hollywoodproducent, zijn aanwezig: er is het morbide klimaat, de dromerige atmosfeer, de absurde humor, de archetypen (the Cowboy, the Decaying Body, the Blue Box,..), enigma's en symbolen.

Zijn film begint bovendien vrij rechtlijnig en kaleidoscopisch, om geleidelijk aan de kaart van het surrealisme te trekken. Ook dat is niet nieuw. En toch is de som van de afzonderlijke delen méér dan zomaar een Best Of. Het is een film die zelfs de meest geharde Lynch-fan in complete verwarring zal achterlaten. Bekijken en herbekijken is dan ook een noodzaak. In tegenstelling to bv. 'Eraserhead' of 'Lost Highway', die de kijker wilden laten glijden in een soort stream of unconsciousness, gaat achter de waanzin van 'Mulholland Drive' een berekende methode schuil, die bij elke nieuwe visie versplintert en het geheel in een totaal ander daglicht plaatst.

Christoph Foqué Helemaal (niet) akkoord? Lees de