Minority Report

Genre: SF/Actie | Duur: 2u25 | Release: 1 Januari 2002 | Land: VS | Regie: Steven Spielberg | Cast: Tom Cruise, Colin Farrell, Samantha Morton, Max Von Sydow, Peter Stormare, Tim Blake Nelson

We schrijven 2054. Wanneer bij drie mensen een specifieke hersenafwijking ontdekt wordt die hen - veelal traumatische - toekomstvisioenen bezorgt, komen enkele opportunistische geesten op het idee om deze 'Precogs' in te zetten bij de preventieve misdaadbestrijding. Flink gedrogeerd en dobberend in een bad van extrageleidend suikerwater laat men hen alle nakende moorden binnen het district Columbia dromen. Hun voorspellingen kunnen zo netjes geregistreerd en geanalyseerd worden door een speciaal politiekorps, dat aan de hand van visuele clues de moordenaar opspoort en hem inrekent nog voor hij de kans krijgt zijn daad te volbrengen.

Na 6 jaar proefdraaien staat 'Precrime' nu op het punt nationaal gelanceerd te worden, maar wie zou dat nog verhinderen? The system is perfect, of toch empirisch perfect, want in de gehele proefperiode werd geen enkele moord niet door de Precogs voorspeld. Precrime-topman John Anderton (Tom Cruise) is alvast groot voorstander. Na het verlies van zijn zoontje Sean stortte hij zich verbitterd op deze techniek die ontelbare mensen het leed kan besparen dat hem trof. Tot de Precogs berichten dat hij zélf binnen de 36 uur een moord zal plegen op een volstrekt onbekende man. Het is zinloos om aan zijn departement uit te gaan leggen dat zoiets hem absurd lijkt. Everybody runs, u hebt de trailer vast ook al gezien...

En misschien merkt u het: bij hypes wordt onze toon automatisch een beetje sarcastisch. Lange tijd lijkt het nochtans fel de goede kant op te gaan met Minority Report, de langverwachte Spielberg-Cruise clash, amper een jaar na Stevens vorige sciencefiction project, het omstreden A.I. Wanneer John Anderton na een proloogzaak om de werking van Precrime uit de doeken te doen, op de eigenlijke rollercoaster richting de Ware Toedracht stapt, heeft de suspense al danig van het scherm gespat en voelen we ons helemaal ondergedompeld in het Washington D.C. van een halve eeuw verder. Minority Report is in de eerste plaats een energierijke actieprent, niet altijd even onderhoudend, maar gelukkig met prima verzorgd stilistisch voorkomen.

Dat aspect is meteen duidelijk als de wat groot uitgevallen biljartballen met namen van slachtoffer en dader voor het eerst naar beneden komen gerold of als Anderton zwierig zijn videoapparatuur dirigeert, maar nog het meeste lof verdienen de ijzig blauw en grijs uitademende beelden van vaste cinematograaf Janusz Kaminski. Het helpt ook wel dat Spielberg bij momenten met voor hem onverwacht veel lef uit de hoek durft komen. Hij laat zich meer bepaald verleiden tot iets wat het meest macabere gejongleer met oogballen moet zijn sinds A Clockwork Orange, en de man weet de suspense volleerd met deze huiveringwekkende stijl te laten versmelten tijdens de fameuze scène met oogscannende robotspinnen.

Samen met de eerste tekenen van ontknoping stuurt Spielberg de film echter meer in de richting van detective dan sciencefiction, en neemt de ontgoocheling toe. Zo wordt duidelijk dat 's werelds meest succesvolle regisseur de vele filosofische en ethische thema's die het verhaal oprakelt (determinisme, vrije wil, retributie,...), nooit echt zal gebruiken. Het verhaal van Philip K. Dick, de man uit wiens pen ook de ideeën voor Blade Runner vloeiden, lijkt ons meer potentieel te hebben. Het toont ook waarom Minority Report zich nooit echt kan meten met genreklassiekers als laatstgenoemde film: hij is te weinig coherent en visionair, de score bevat geen greintje originaliteit (John Williams), de meeste personages missen intrigerende diepte en - hoe futuristisch het decor ook mag ogen - de gebeurtenissen blijven voornamelijk die van een actiethriller.

Zoals het vrijblijvende sciencefiction betaamt worden we dan maar getrakteerd op een karrenvracht gadgets, van holografische projecties tot kletsende reclamepanelen - Spielberg zette een heuse denktank op het getouw om het te verzinnen. Niet zelden dienen ze als drager voor de hoge graad van product placement, maar dat is niet eens zo erg als het lijkt. Het is veel spijtiger dat de regisseur zich in het laatste derde van zijn verhoopte "ugliest" en "dirtiest" film volledig terug naar de Hollywood mainstream keert. De film is eigenlijk iets te lang, sentiment komt het verhaal binnensluipen en de ontknoping wordt zodanig over-uitgelegd dat het elke vorm van eigen interpretatie brutaal de kop indrukt. Jammer. Een intelligente thriller draait niet enkel om een complexe plot.