Kitchen Stories

Wat is er daar toch allemaal gaande in Scandinavië? Niet enkel uit het kille IJsland komen de meest ontroerende prenten ("101 Reykjavik" en Nói Albinói), ook de andere Noordse landen doen mee met het succesverhaal. De Fin Kaurismäki heeft zich met Man Without a Past onlangs nog kunnen profileren als een van de meest interessante Europese cineasten en Lars Von Trier behoeft allang geen inleiding meer.

In een nieuwe triomftocht door de Europese zalen staat een absurd onderzoek centraal: een Zweeds onderzoeksteam gaat de 'keukenroutes' van alleenstaande mannen in een kleine dorpsgemeenschap in Noorwegen onderzoeken, in navolging van een gelijkaardig onderzoek in buurland Zweden.

Iedere onderzoeker krijgt zijn eigen subject dat vrijwillig deelneemt en voor zijn deelname wordt beloond met een paard. Subject en object staan volledig los van elkaar, zo mogen ze bijvoorbeeld niet met elkaar praten. Maar zoals de observer's paradox bewezen heeft, kan enige inmenging van de onderzoeker niet uitblijven.

Het binnenverhaal draait rond drie personages: Isak en Grant zijn al jarenlang vrienden; Folke komt als vreemde onderzoeker het natuurlijke evenwicht verstoren. De babbels die ze vroeger geregeld hielden verminderen in aantal, omwille van Folke die in een scheidsrechterstoel in een hoekje van de keuken zit. Gaandeweg verzuurt de relatie tussen Isak en Grant dankzij de observerende Zweed: de keren dat Grant nog langskomt, is Isak in de weer met Folke, zijn ze aan het praten of komt het gesprek dankzij de xenofobe Grant niet op gang. Een psychologische zoektocht en evenwichtsoefening volgt: Isak is zich van geen kwaad bewust en is blij met een frisse wind in zijn leven; Folke beseft niet dat hij met zijn handelingen zijn objectiviteit in het gedrang brengt; Grant wordt ondertussen radeloos, aangezien hij zijn beste én enige vriend moet afstaan aan een Zweed. Het verhaal neemt een onverwachte wending wanneer blijkt dat Isaks paard ongeneeslijk ziek is en dat zijn deelname aan het onderzoek enkel afhing van de beloning (het paard, weet je nog wel).

Het is echter niet de bizarre verhaallijn die de ruggengraat van de film vormt; het gaat veeleer om de psychologische verwikkeling, de verstoring van de leefwereld van de personages en de oorlogsproblematiek die opgerakeld wordt. De psychologische problemen hebben tweeërlei duiding. De onderzoeker die zich moet beperken tot zijn onderzoek, maar daar om persoonlijke redenen niet in slaagt (hoe banaal die ook kunnen zijn: het zoutvaatje dat Folke 'leent' bijvoorbeeld, het wisselen van pijptabak, etc.). Folke ziet verschillende problemen rijzen tussen de twee boezemvrienden en zou minimaal willen ingrijpen, maar vergeet dat hij dat niet mag en dat hij überhaupt de katalysator is.

Verder is er op bepaalde punten verwarring tussen onderzoeksobject en onderzoeker. Isak probeert Folke te helpen. Als hij ziek is bijvoorbeeld (en op het paard slaapt), tekent Isak zelf diens routes. Isak heeft ook een gaatje in het plafond geboord, waardoor hij Folke bespieden kan. Isak maakt het onderzoek verder onmogelijk, aangezien hij zijn keuken naar zijn slaapkamer heeft verhuisd.

De verstoring van de leefwereld is zeer interessant, omdat we ook hier een tweeledig beeld krijgen: Isaks wereld wordt in die zin vertroebeld dat een negatieve spiraal in gang gezet wordt met het Zweedse onderzoek. Voor Folke is het onderzoek dan weer een schitterende kans: in Stockholm is hij waarschijnlijk een vereenzaamd man (denk aan de oudere man uit Moodysson's 'Together', die zijn enige vriendschap moet halen bij een loodgieter), die dit onderzoek als mogelijkheid tot menselijk contact zag. Een gewenste, maar verboden positieve spiraal, wat bij hem een Tantalosgevoel opwekt: dorst hebben en de rivier zien wegtrekken, een appel willen eten en de wind het begeerde stuk fruit zien wegblazen.

Wat voor ons niet zo duidelijk is, maar bij Noren en Zweden wel een prangend probleem vormt, is de oorlogskwestie. Je weet het of niet, maar Zweden is neutraal gebleven tijdens W.O. II. In tegenstelling tot Noorwegen, dat wel actief deelnam. Later heeft dit tot vele vooroordelen geleid tussen de twee naties en zelfs tot migrantenconflicten, zoals in het noorden van Scandinavië, waar vele Zweden de grens met Noorwegen overstaken. In de film wordt hier een enkel moment op gewezen, maar niet drammerig: wie die de achtergrond kent, pikt zo een fijn detail mee. Anderen missen niets en kunnen rustig verder kijken.

"Kitchen Stories" bewijst dat de Scandinavië-hype meer dan terecht is: het is een rijke en leuke film, dus ook toegankelijk als je gewoon een leuke avond uit wil. De luchtige fifties-soundtrack wordt visueel onderstreept door de eivormige caravans. Het knusse, doch kille sfeertje voelt bizar gemoedelijk aan. Zelfs lezers van AutoWereld zouden het nog leuk vinden, aangezien de prent een mooie old timer-collectie bevat (2Fast2Furious-kijkers blijven toch best wel weg !).

Ga hem zien! Het zal je lang heugen, dat je zo'n zeldzame, mooie film hebt mogen aanschouwen. Scandinavië is hot en als ze zó doorgaan, blijf ik alvast onvoorwaardelijk voorstander!

Beau Janssens Helemaal (niet) akkoord? Lees de