How TV Messes with Your Head

We hebben geen documentaire nodig om ons te laten inzien dat de televisie van de 21e eeuw ongezonde vormen heeft aangenomen. Toch blijkt in How TV Messes with your Head al snel dat enige wetenschappelijke verklaringen over de gevaren van o.a. Big Brother, Temptation Island of Fear Factor nog zo slecht niet zijn en we als tv-kijker/consument eigenlijk nauwelijks beseffen waarom al die afvalwedstrijden en make-overs eigenlijk zo schadelijk kunnen zijn.

De specialisten die in deze vormelijk weinig interessante documentaire aan bod komen, analyseren deskundig welke gevolgen de degradatie van televise van amusement naar puur consumptie heeft op onze samenleving. TV-programma's blijken het exploiteren van de menselijke driften als voornaamste doel te stellen, waardoor de meest oppervlakkige waarden worden overgewaardeerd en we uiteindelijk een generatie van affectieloze wezens creëren. De profetie van een hypergewelddadige samenleving en burgeroorlog sluit de uiteenzetting af. Beseffen de televisiemakers wel hoe onverantwoord ze bezig zijn? Hoewel, tv-makers? Marketeers is een beter woord, en zoals het treffend gesteld wordt in de film: 'advertising deprived us from our culture.'

Het is bijzonder positief dat de wetenschappers die aan het woord komen, erg sec en snel tot een diepgaande conclusie komen zonder daarbij met het vingertje te zwaaien of hun argumentatie te voorzien van voor de hand liggende voorbeelden uit allerlei reality-programma's. Anderzijds krikgen hun toelichtingen daardoor wel het eentonige karakter van een lezing. Bovendien kunnen de makers dan ook weinig aanvangen met de schijnbaar willekeurig gekozen fragmenten uit allerlei hedendaagse programma's. Die zijn vooral nietszeggend, al illustreren ze ook meteen hoe banaal de programma's zelf zijn. Maar dat er in een documentaire over het verval van televisie geen enkel echt opzienbarend of onwaarschijnlijk voorbeeld voorkomt, is eigenlijk ook wat teleurstellend. Of reageren we nu net als de op primitieve lusten gerichte tv-kijker waarvan de deskundigen beweren dat we het allemaal geworden zijn?

Alleszins is de (korte) docu in zijn geheel zeker niet nietszeggend - de laatste tien minuten zijn zelfs onrustwekkend - maar wel ietwat schools. Er worden ergens halverwege zelfs beurscijfers bekeken. Dan haak je makkelijk af. Ook de charismaloze talking heads die weliswaar essentiële zaken vertellen, weten niet altijd de aandacht vast te houden. En hoewel alle programma's die er in voorkomen gebaseerd zijn op internationaal verspreide formats, is het uitgangspunt toch voornamelijk de Franse televisiecultuur. Een Belgische of zelfs Amerikaanse variant zou weliswaar dezelfde conclusies opleveren, maar zou de drempel voor deze docu ook verlagen.

Niettemin maakt How TV Messes with Your Head best wat los. Wie met kinderen of jongeren werkt, kan de theorie bevestigen dat de ouderlijke autoriteit afneemt, dat leerkrachten het verdomd moeilijk krijgen de aandacht van jongeren te krijgen wanneer televisie in veel grotere mate inspeelt op hun primitieve lusten en fysieke scorinsdrang. Dat we in het beschaafde westen een volk stichten dat zijn identiteit langzaam verliest om te degraderen tot apathische, eerzuchtige robots, wordt dan aannemelijk. Want het meest ontstellend aan deze film zijn dan uiteindelijk de conclusies die je als kijker zelf maakt. En één ervan is beslist dat we inderdaad verdomd snel vrede hebben genomen met steeds grotesker wordende formats die nog niet eens zo lang geleden als compleet van de pot gerukt werden bestempeld.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de