There Is No Evil

Filmmakers doen wat ze doen om de meest uiteenlopende redenen. Voor geld, voor succes, voor prijzen. Omdat ze iets te vertellen hebben of de kijker willen wakker schudden. In het geval van de Iraanse cineast Rasoulof had het filmmaken een gevangenisstraf tot gevolg. Zijn met lof overladen A Man of Integrity (2017) werd door zijn eigen regering vervloekt en de internationaal gelauwerde regisseur vloog achter tralies. Dan vraagt het fameuze ballen om je vervolgens opnieuw aan een film te wagen die met scherp op de overheid schiet.

Rasoulof viseert dit keer specifiek het haast dictatoriale Iraanse regime dat als één van de fanatiekste landen ter wereld de doodstraf hanteert. Hij doet dat niet met een vlammende aanklacht, maar met een intrieste beschouwing over wat de gevolgen van dit systeem zijn voor zoveel mensen in de samenleving. Het feit dat de soldaten die de executies uitvoeren, gewone dienstplichtigen zijn bijvoorbeeld, die trauma's overhouden aan hun opgelegde daad, maakt het systeem haast sardonisch pijnlijk.

There Is No Evil bestaat uit vier verhalen waarin telkens een personage centraal staat dat te linken is aan een executie. Het eerste relaas, rond een gezin dat boodschappen doet, lijkt een neutrale waarneming van het dagelijks leven. Een schijnbaar betekenisloos gebaar op het eind van dit deel, werpt je bruut de werkelijkheid in. Daarop volgt een beklemmende vertelling over een soldaat die kost wat kost aan zijn verpletterende taak wil ontsnappen. In het bijzonder in deze scènes laat Rasoulof zien dat de militairen eigenlijk ook gevangenen zijn. We vernemen dat de tweejarige legerdienst verbonden is aan rechten en vrijheden.

Indringende, urgente cinema van een filmmaker met ballen

In deel drie van deze omnibus valt een schaduw over een verjaardagsfeest wanneer een militair in verlof ontdekt dat er een link is tussen hem en de man die hij doodde. De verwijten van zijn verloofde, countert hij met de vraag of ze dan nooit besefte hoe hij telkens aan die vrije dagen kwam. De doorsnee Iranees wil uit zelfbehoud misschien wel blind zijn voor de onmenselijkheid van zijn autoritaire rechtspraak, maar Rasoulof roept op zijn manier op tot verzet.

De 150 minuten die de cineast nodig heeft voor deze indringende film, bevatten weinig ballast. Rasoulof filmt puur, afstandelijk, koel en laat het publiek toe zich te herkennen in de gewone mensen die hij opvoert. De impact van het laatste relaas is helaas te beperkt om de film stevig te laten afsluiten. In omgekeerde volgorde zouden de vier delen meer effect teweeg brengen. Niettemin is dit ijzersterke, noodzakelijke cinema die onze ogen opent en ons er keihard op wijst dat mensenrechten nog steeds op arrogante wijze genegeerd worden.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de