Hunger

Hunger is de eerste langspeelfilm van videokunstenaar Steve McQueen, waarmee hij op het Filmfestival van Cannes de Camera d'Or won. Het verhaal is gebaseerd op de waargebeurde omstandigheden waarin de IRA-leden in de jaren 1980 leefden, onder het bewind van Margaret Tatcher: gevangengezet en behandeld als honden, politiek statuut geweigerd. Ze werden moordenaars genoemd en hun politieke beweegredenen werden niet erkend. Dit leidde tot tal van hongerstakingen.

McQueen start zijn verhaal met een man. Hij staat op, kleedt zich aan, ontbijt, neemt afscheid van zijn vrouw en gaat naar zijn werk. Daarmee lijkt zijn verhaal gestopt. Op zijn werkplaats, de gevangenis, start een ander verhaal. Een jongeman wordt binnengebracht en naar zijn cel gebracht. De muren van het hol zijn besmeurd met de kak van zijn celgenoot, in de hoek liggen etensresten met maden en een ruw deken vormt zijn bed. En dan stopt ook zijn verhaal en starten de stappen naar de dood. De hongerstaking van Bobby Sands.

McQueen bewijst al vanaf de allereerste sequentie over een bijzonder oog te beschikken. Via vaste kaders, close-ups van handelingen en afwisseling in scherpstellingen schept hij een rustig begin, dat hij al gauw verbreekt met brute scènes in de gevangenis. Hij bouwt zijn verhaal echter niet rond een opstand tegen de perverse cipiers, maar rond de principestrijd van de gevangenen. Die klagen op geen enkel moment hun beulen aan, want daar draait hun honger naar rechtvaardigheid niet rond. Ze richten zich tot de hogere gezagsvoerders en trachten een constructieve oorlog te voeren, met een uitgezuiverd einddoel. Op allerlei manieren, van geïmproviseerde vergaderingen tot het binnensmokkelen van radio's, blijft de vechtlust in hen aanwezig. McQueen toont daarmee iets wat vaak lijkt te ontbreken in de hedendaagse maatschappij: principes en de kracht er alles voor op te geven. De veelgestelde morele vraag of die attitude tot goede, dan wel slechte daden leidt, laat hij onbeantwoord. Kijkers die het IRA als een bende wilde moordenaars zien, krijgen een nieuw perspectief aangeboden, zonder uitgelokt te worden.

De filmmaker vertelt zijn verhaal met beelden die ondanks hun esthetische waarde vaak heel hard zijn. Het geweld is echter niet gratuit, maar een getuigenis en een klacht waarin onrechtvaardigheid zit, maar vooral menselijke vechtlust. In het midden van de film zet hij zijn visuele middelen plots op pauze en laat hij de camera gedurende zeventien minuten stilstaan op een gesprek tussen Bobby Sands en een priester. In hun discussie wordt de vraag gesteld of de keuze voor dood ook leven in zich kan dragen, de hoop op verandering. Het is de inleiding op het laatste deel: de hongerstaking van Bobby.

Een harde getuigenis van menselijke vechtlust

Die wordt opnieuw heel visueel verteld, met een indrukwekkende fysieke aftakeling van acteur Michael Fassbender, die duidelijk dieetlessen heeft gevolgd bij Christian Bale (The Machinist). In de meest treffende scène vliegt de camera over Bobby Sands als was hij aasgier op zoek naar voedsel: observerend en naderend, net niet pikkend op Bobby's tengere lichaam.

Hunger mag dan wel een controversiële film genoemd worden, het is vooral een belangrijke film, een die de partij laat spreken die niet gehoord werd, en een sterke film, die het verhaal op een passende manier vertelt. Wij kijken met meer dan anticipatie uit naar Steve McQueens volgende.

Bert Lesaffer Helemaal (niet) akkoord? Lees de