4 months, 3 weeks & 2 days

Otilia loopt in een Roemeense stad rond met dood, liefde, angst en een mogelijke gevangenisstraf in gedachten. Ze is medeplichtig aan de abortus van haar kamergenote, Gabita. Nadat aborteur Bebe de twee meisjes zijn goedheid verkondigt, dwingt hij een seksuele compensatie af voor bewezen diensten. Zijn schijnheiligheid wordt tastbaar doorheen de stilte die erop volgt.

4 months, 3weeks & 2 days, winnaar van de Palme d'Or en de Fipresci-prijs, past binnen 'nieuwe Roemeense cinema', die zich kenmerkt door lange opnames, gecontroleerde camerabeweging en het streven naar spontane dialoog, aldus filmcriticus Jay Weissberg. Hoewel de sobere stijl van dit drama de kijker een bijna directe toegang tot de inhoud geeft, bevordert het stilistische aspect van de film wel degelijk de subjectieve ervaring van Otilia. Uit interviews blijkt dat Otilia's perspectief dat van de regisseur is. De stabiele camerabewegingen worden dan ook uiterst functioneel gebruikt. De montagestijl vertaalt eveneens dit persoonlijke standpunt, ondermeer door zijn gelaten tempo dat de kijker de tijd en vrijheid geeft zich opnieuw te positioneren tegenover de film. De kijker deelt in Otilia's gevoel van angst en vernedering. De stijl stimuleert een ervaring van ontsteltenis bij het kijken naar de gebeurtenissen die de twee vriendinnen ondergaan. Die zijn symptomatisch voor de stad uit de periode van het laat-Roemeens communisme, die de regisseur ironisch the golden age noemt.

Doorheen de film krijgt het buitenbeeldse een grote rol toebedeeld. Ondanks het belang ervan, wordt op een bepaald moment de kracht van de suggestie op een frappante manier doorbroken. Na een ruim aantal seconden, tijdens dewelke Otilia naar de geaborteerde foetus kijkt (die de toeschouwer zich enkel kan inbeelden), toont de regisseur ons de ongeboren vrucht alsnog. Het contrast tussen de ingebeelde en de getoonde foetus werkt bevreemdend. Wil onze regisseur met deze bewuste techniek aan de kijker tonen dat zijn cinema de kracht heeft om hem iets buitenbeelds te laten verbeelden? Wil hij zo de kijker bewust maken van het kijken an sich? Krijgt Mungiu net op het einde een Brechtiaanse kramp?

Hoe dan ook, in deze shot wordt de dode foetus van 4 maand 3 weken en 2 dagen expliciet menselijk getoond. Dat beeld contrasteert niet enkel met de film die voor de rest geen moreel oordeel velt, maar druist ook in tegen de historische tijdsgeest van het Roemeense laatcommunisme dat Mungiu wil weergeven en waarin abortus 'elke morele connotatie verloor en beschouwd werd als een handeling van rebellie tegen het regime' aldus Mungiu zelf. Hoewel Mungiu het Roemenië wil tonen van de tachtiger jaren waarin het fenomeen van abortus niet als iets ethisch maar als een vorm van verzet werd beschouwd en hoewel zijn film voor het overige de 'gedemoraliseerde' samenleving goed weerspiegelt, portretteert hij abortus toch als iets ethisch.

Beklijvend, indringend abortusdrama

De film is geslaagd in zijn opzet, weet onder de huid te kruipen en komt grosso modo geloofwaardig over, wat de historische portrettering alsook de personages betreft. Ze toont tegelijk de menselijkheid en de 'mensonwaardigheid' waartoe die in staat is. Mungiu destilleert uit een specifieke stad verschrikkingen die doen denken aan elke stad. De film geeft het gevoel weer van repressie die niet enkel opgaat voor het dictatoriaal regime van Ceaucescu maar die tevens verwijst naar de onderdrukkingen in hedendaagse samenlevingen. 4 months, 3 weeks & 2 days vertelt een verhaal van twee meisjes dat voor ons herkenbaar is, hoe uniek het verhaal van Mungiu ook mag zijn.

Hoewel de film eindigt met de zin 'laten we er nooit meer over praten', besluit Cristian Mungiu de film met alles behalve een gesloten einde. De kijker vraagt zich af of de twee meisjes de smet van de gebeurtenissen van zich af kunnen werpen. Wellicht omdat de kijker dat zelf niet kan.

Matthias De Groof Helemaal (niet) akkoord? Lees de