Das Experiment

Mijn grootvader was op zijn oude dag naast schilder en beeldhouwer een eigenzinnig mediaconsument. Elke dag de Standaard en het toen nog BRT(N)-journaal met liefst van al Martine Tanghe, de man hield van sobere klasse. Maar ook van pulp: de pijp werd tevreden gestopt toen Renegade, een stompzinnige actieserie met een onnoemlijk slecht acterende Lorenzo Lamas als motorrijdende wraakengel het scherm haalde. Voldane rookpluimen zweefden ook de hoogte in bij menig Duitse krimi. Het bejaardentehuis in Springfield mag dan al collectief op Matlock geilen, opa ging voor Ein Fall Für Zwei, voor Der Alte en voor Tatort.

Dat Das Experiment-regisseur Hirschbiegel enkele afleveringen van die laatste serie heeft gemaakt, was niet de enige reden waarom de oude man door mijn hoofd speelde. Een tweede was dat hij ooit de jaren dertig en veertig heeft meegemaakt. Een laatste, dat hij in zijn werken vaak de dubbele natuur van de mens probeerde uit te beelden. Het wrede trekje van de mens macht te misbruiken wordt al even treffend aangeduid in deze Duitse film, een thrillerdrama dat zeker even sterk scoort als Amerikaanse evenknieën waar vijf keer zoveel productiegeld en marketingmachinerieën tegenaan zijn gegooid.

Tarek is taxichauffeur. Als hij een advertentie ziet die 4000 Mark belooft voor wie veertien dagen deel wil nemen aan een gevangenisexperiment, ziet hij zijn kans schoon. Hij keert terug naar de krantenredactie die hij lang geleden heeft verlaten en krijgt de opdracht waarnaar hij vroeg: een behind the scenes verslag van wat de proefkonijnen moeten doorstaan.

Hij krijgt een bril waarin een camera zit gemonteerd en meldt zich aan. Samen met negentien anderen wordt hij geselecteerd door het team van professor Thon.

De groep wordt door de wetenschappers in tweeën gesplitst: de helft wordt bewaker, de andere helft kieldragende gevangene. Waarna het onherroepelijke gebeurt. De wetenschappers laten de teugels wat vieren, de gevangenen worden opstandig, de bewakers slaan terug en de boel escaleert.

Deze verfilming van de roman 'Black Box' van Mario Giordano is een donker, gestileerd drama geworden. Het tempo ligt hoog, de eerste vernederingen laten geen (film)dagen op zich wachten. De ietwat onsamenhangende subplot rond Tareks vriendin Dora werkt wonderwel in contrast met de steeds cynischer wordende moraal van de deelnemers aan het experiment. De eerste tekenen van zwakheid bij de gevangenen worden keihard afgestraft terwijl de wetenschappers in naam van de wetenschap laten begaan. Ze beklagen het zich achteraf. Hadden ze het maar geweten. Mijn opa wist het me indertijd al te vertellen: de mens is gevaarlijk en macht corrumpeert. Das Experiment weet dit pijnlijk direct te tonen, de escalaties gaan verder dan je zou durven vermoeden.

Résumé: verre van fantastische maar zeker interessante Europese produktie.

Jan Sulmont Helemaal (niet) akkoord? Lees de