25th Hour

Genre: Drama | Duur: 2u15 | 2002 | Release: 9 April 2003 | Land: VS | Regie: Spike Lee | Cast: Edward Norton, Brian Cox, Anna Paquin, Philip Seymour Hoffman, Barry Pepper, Rosario Dawson

De films van Spike Lee worden ons doorgaans in een nogal krachtig, maar controversieel sausje aangeboden, want met elk van zijn films wil deze schenenschopper het publiek wijzen op racisme of andere vormen van discriminatie. Zijn aanklachten tegen onrecht, vaak politiek gerelateerd, zijn qua intensiteit vergelijkbaar met Oliver Stone's pogingen, en beiden kan een minimale vorm van paranoia toegeschreven worden. Beide heren hebben ook een grote mond, brengen de Amerikaanse werkelijkheid brutaal in beeld en durven zich in hun razernij al eens in eigen voet schieten. Zo zou je een boompje kunnen opzetten over het gebruik van stereotypen is Lee's films, terwijl die foutieve beeldvorming net een argument is waarmee hij Hollywood-films afkraakt.
 

Maar Lee is ook (net als Stone overigens), een zelfzeker, viriel filmmaker. Malcolm X en Do the Right Thing hebben hun plaats in de filmgeschiedenis verdient, en ook met zijn vele andere kleurrijke prenten wist Lee iets te vertellen. Zijn stijl is bovendien trefzeker, fris en bruisend. 25th Hour sluit wat dat betreft keurig aan in het rijtje, maar is zeker en vast ook een buitenbeentje. Voor het eerst is de cast nagenoeg volledig blank, en de thema's die aan bod komen zijn enigszins nieuw voor Lee. 25th Hour is geen pleidooi voor rechtvaardigheid, of zoeken naar een zondebok, maar een diepmenselijke karakterstudie over berouw en het zoeken naar betekenis.

De nooit teleurstellende Edward Norton is Monty Brogan, veroordeeld drugdealer, die zijn laatste dag op vrije voeten doorbrengt: de gevangenis wordt zijn leven voor de komende zeven jaar. Zijn laatste 24 uur brengt hij door met zijn twee beste vrienden, zijn vader en zijn liefje. Monty is kwaad, vooral op zichzelf, omdat hij er niets beter van heeft gemaakt, en omdat hij zijn omgeving teleurstelt. Het besef dat dit de laatste dag is van zijn leven zoals hij dat nu kent, is zwaar om dragen.

Dit boeiende gegeven is in een wat onevenwichtig scenario gegoten - de nevenplot waarin Monty uitzoekt wie hem verraden heeft, lijkt uit een slechte thriller te komen -, maar zorgt in zijn geheel wel voor een intens verhaal. De personages die Monty omringen, prachtig neergezet door een kransje prima acteurs, staan voor verschillende invalshoeken. Zo komen afwisselende gemoedstoestanden aan bod, en hoewel het trieste afscheid steeds centraal staat, wordt zo vermeden dat het een deprimerende klaagzang wordt. De scène in de nachtclub is b.v. cruciaal voor de sfeer van de film. Er komen doorheen die nacht zoveel emoties aan bod, die ook voor gepaste humor en lichtvoetigheid zorgen. Zo zijn de liefdesperikelen van Monty's vriend Jacob (Philip Seymour Hoffman) een welkome optimistische onderbreking.

De stad New York is de achtergrond van dit relaas, en Lee heeft ervan geprofiteerd zijn haat-liefdeverhouding met de metropool in beeld te brengen. Hij laat Monty in een meesterlijke gemonteerde monoloog voor de spiegel fulmineren tegen alles wat zo hatelijk is aan New York. Ground Zero mag bovendien als decor functioneren van een dialoog, waarmee Lee ook inzoomt op de posttraumatische sfeer van de stad. 25th Hour is daarmee één van de eerste films die dit aandurft. Maar Lee gaat uiteindelijk wel uit de bocht. In de finale mag Monty's vader (Brian Cox) ongegeneerd de USA loven, in een weliswaar prachtige gedeclameerde ode, maar de kritische kijker vraagt zich ongetwijfeld af waarom Lee plots zo'n overdreven patriottisme aan de dag legt. De stars & stripes komt te pas en te onpas in beeld, en de idealisering van Amerika, 'een land dat iedereen steeds nieuwe kansen geeft', is lachwekkend. Al kun je het gerust ironie noemen. 

Toch zal het gebrek aan nuancering en subtiliteit geen afbreuk meer doen aan de kracht van het verhaal, en de indringende score van Terence Blanchard heeft het publiek intussen al in een gelijkaardige stemming als de personages gebracht. Lee manipuleert ons niet: Monty is een drugsdealer en verdient zijn straf, maar we leren hem wel als mens kennen (de proloog is niet toevallig), die gewoon de verkeerde keuzes heeft gemaakt. 25th Hour is uiteindelijk een stijlvol ingeblikt, verrassend intimistisch, meeslepend drama geworden dat een sterke indruk nalaat.