10 on Ten

Genre: metafilm | Duur: 1u23 | Release: 30 Juni 2004 | Land: | Regie: Abbas Kiarostami | Cast: Abbas Kiarostami

Privéles krijgen van een filmmeester: een natte droom, welhaast! Kiarostami voert ons in deze 'documentaire' terug naar zijn film Ten en geeft in 10 lessen zijn visie op het medium film weer en doet tegelijkertijd de ontstaansgeschiedenis van laatstvernoemde prent uit de doeken.



Die was geselecteerd voor Cannes 2004, met alle reden. De film is een dialectiek op zich: vormelijk lijkt hij waanzinnig geïnspireerd door zijn onderwerp. Er is één camerastandpunt, waarbij de chauffeur van rechts uit in beeld genomen wordt. In tegenstelling tot zijn vorige films (zoals The Taste of Cherry) verdwijnt er dus één digitale camera. Kiarostami is verder de enige die in beeld komt en de camera verlaat maar één keer de auto: op het einde, als hij nog een laatste filosofische draai geeft aan zijn filmschool. In 'Ten' was dat tijdens het gesprek met de prostituee, waarbij de camera (voor een halve minuut zowat) de auto verlaat als een gedomesticeerd dier dat zich even in de nachtelijke wildernis van Teheran moet begeven.



Inhoudelijk geeft Kiarostami het beste van zichzelf: in elk van de tien hoofdstukken behandelt hij een aspect van het filmmaken: regie, acteurs, scnène, thema, camera, de rol van muziek etc. Hij verklaart zijn liefde aan de auto (die in zijn laatste films een vooraanstaande rol gespeeld heeft). Hij noemt het vervoersmiddel de beste biotoop, waarin verhoudingen en psychologie tussen én van zijn personages weer te geven zijn. Als je kijkt naar The Taste of Cherry en Ten kan je bijna niet anders dan hem gelijk geven.

Muziek is onnodig, als die enkel dient om de aandacht van de kijker vast te blijven houden. Enkel in de functie van aanvulling op het visueel reeds vertelde mag het gebruikt worden: een verrijking in plaats van onderstreping van de armoede.

Verder relateert hij zijn methodes aan belangrijke en minder belangrijke dichters, auteurs, filosofen en filmtheoretici. Een overtuigend betoog, een indrukwekkende en intrigerende monoloog, belangwekkende en meta-filmische overpeinzingen. Bij momenten doet het haast aan als een tractaat.Hij doorspekt zijn uitleg met fragmenten uit zijn laatste twee films, om het proces nog duidelijker te schetsen. Zowaar een kijkje in de keuken van de filmmaker: niets zo fijn als dat!



Het krijgt maar een enkele concurrent, en dat is jammer genoeg net de vorm. Niet zozeer de eenvoudige camera-positie die voor 1 uur en 18 muten niet wijzigt (alhoewel), maar wel de klankband. Het is in het Farsi gesproken, door een met sterk wisselende pitch sprekende Kiarostami, gedubd in het Frans (een soort computerstem, die aan 'Fitter, happier' van Radiohead doet denken, maar mét originele klankband) én ondertiteld in het Nederlands. Met zo een ingewikkelde mengeling is het dikwijls moeilijk om te weten op welke taal te concentreren, maar de gefocuste kijker raakt er wel wijs uit.



Opmerkelijk: een cinema als de Iraanse, die zo sterk van de Hollywoodiaanse film verschilt en er zich zelfs van wenst te distantiëren (denk aan sommige Makhmalbaf-producties) moet volgens een van de stichters van die moderne Iraanse film kijken naar het Amerikaanse voorbeeld. In het verre Teheran (vergeet de 'Dood aan Amerika'-kreten van de godsdienstige leiders even) moet er gekeken worden naar Tinseltown! Zij hebben de sleutel tot succes op kunstzinnig, maar ook op commercieel vlak. Het exacte cijfermateriaal en de overtuigende motivering geeft Kiarostami je wel.



Een enorm interessante meta-film, maar af te raden, mocht je je niet zeer regelmatig in het alternative milieu begeven en je weg al lang verloren bent in het omvangrijke oeuvre van Kiarostami.