The Devils

Ken Russells waanzinnige, glorieus geremasterde chef d'oeuvre is gebaseerd op Aldous 'Brave New World' Huxley's The Devils of Loudon. Daarin hoopt een machtsbeluste kardinaal via zijn invloed op zwakke koning Louis13, te heersen over het 17de eeuwse Frankrijk. Probleem daarbij: het zelfbestuur van het stadje Loudon. De inwoners vallen er politiek en religieus op de knieën voor de populaire Jezuïet Grandier, die bovendien heel wat succes heeft bij de dames. De kardinaal wil komaf maken met Grandiers escapades en succes. De seksuele frustraties van een gebochelde moeder overste (Regrave) komen hem daarbij perfect uit.

Oversekste dienaars van God die machtsbelust martelen als het hen uitkomt, bacchanalen en orgieën die starten waar Fellini stopte: Russells meesterwerk verkrampte de wenkbrauwen van de Britse censor bij de release in 1971. De prent werd zowel in het Verenigd Koninkrijk als in de Verenigde Staten verboden. Dertig jaar later krijgen we uiteindelijk toch de infame rape of Christ-scène te zien waar toen zoveel ophef over werd gemaakt. Een instant cultsucces voor deze director's cut natuurlijk, dus ook de perfecte titelprent voor de nunsploitation-sectie op het Brussels Internationaal Festival van de Fantastische Film 2006.

Russell gaat vaak vrolijk over de top: de Jezuïet is bespottelijk ijdel, Louis13 een verwijfde pocher die als vogels verklede protestanten afknalt. Er zit humor in de massahysterie en wanneer een sadistische exorcist ten tonele komt lijkt die eerder een seventies lsd-dealer. Toch verliest de Britse regisseur nooit de teugels temidden al die excessieve cult. De camera beweegt indrukwekkend vloeiend door tegelijk bombastische en beklemmende, op Metropolis geïnspireerde decors van Derek Jarman. Redgraves hysterische Sister Jeanne of the Angels heeft Grandier nog nooit ontmoet, maar baant zich uitzinnig van lust een weg door wit betegelde kruipgangen, richting spijlen op straathoogte. Zo kan ze de vrolijke stadsstoet zien die de Jezuïet huldigt. Haar rozenkrans in de ene hand, haar gesel in de andere. Door de koortsige beeldvoering geloof je zo dat de duivels die in haar zijn gevaren, al vlug ook haar nonnen gaan begeesteren.

Russell combineert zijn technische bravoure met een acteursregie van topniveau. Reeds megalomane stadsgod die sterft als een martelaar, Redgraves zelfkastijdende katholieke kenau: ze zijn niet minder dan iconisch. Oliver Reed, die als acteur stierf op de set van Gladiator, was dan ook een van Russells favorieten. Denk aan Tommy, hun psychedelische eerbetoon aan The Who, en aan Women in Love, naar D.H. Lawrence, waarin Reed naakt worstelt met Alan Bates - Russel kreeg er een Oscarnominatie voor. Maar de samenwerking tussen de twee Britten wordt pas echt onvergetelijk met deze explosieve The Devils.

De gevolgen van al het hogergenoemde geweld blijven trouwens grotendeels buiten beeld, voor sadomasochisme à la Passion of the Christ hoeft u niet te vrezen. The Devils heeft met zijn verrassend actuele pleidooi voor een scheiding tussen Kerk en Staat dan ook een bepaald andere insteek dan Mel Gibsons egotrip. Quod erat demonstrandum. Of zoals verschillende personages uit The Devils hun acties goedpraten: In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen.

Jan Sulmont Helemaal (niet) akkoord? Lees de